Trung tâm công nghệ sinh học Thành Phố Hồ Chí Minh

Số phận của các loài thực vật sẽ phụ thuộc vào nơi chúng sinh sống: các loài ở vùng đồng bằng có thể di chuyển lên cao nguyên có điều kiện mát mẻ hơn, nhưng các loài thực vật ở vùng núi không có nơi nào để đi. Nghiên cứu được thực hiện bởi các trường đại học Exeter và Campinas, Vườn bách thảo hoàng gia Edinburgh và trường cao đẳng Trinity thuộc đại học Dublin.

Mateus Silva từ trường đại học Exeter cho biết: “Mỗi loài thực vật và động vật đều có một ‘phạm vi địa lý’ – khu vực có điều kiện thích hợp để chúng sinh sống. Khi khí hậu nóng lên, phạm vi phân bố của thực vật bị thay đổi, nhiều loài sinh sống khó khăn hơn. Mô hình chúng tôi tìm thấy ở thảo nguyên Cerrado cho thấy các vùng đồng bằng có thể trở thành điểm nóng của sự tuyệt chủng, trong khi vùng núi sẽ là nơi sinh sống của các loài thực vật mới".

Thảo nguyên Cerrado chỉ chiếm 0,4% diện tích bề mặt của trái đất, nhưng lại là nơi sinh sống của 3,5% tổng số thực vật có hoa - khoảng 12.000 loài, mức độ đa dạng tương tự như rừng nhiệt đới Amazon của Brazil.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng mô hình phân bố loài để tìm ra các điều kiện mà mỗi loài thực vật được tìm thấy, sau đó đối chiếu dữ liệu này với dữ liệu khí hậu quy mô nhỏ bao gồm những thay đổi về nhiệt độ và lượng mưa. Nhóm đã chọn khoảng thời gian tương đối ngắn - tập trung vào sự thay đổi vào năm 2040 - để đảm bảo những phát hiện này sẽ hữu ích cho những nỗ lực bảo tồn hiện tại.

Mặc dù dự đoán sẽ có nhiều tác động mạnh mẽ trong thời gian dài hơn, nhưng kết quả cho thấy khoảng 150 loài thực vật phải đối mặt với tình trạng "giảm nghiêm trọng" vào năm 2040 vì mất hơn 70% phạm vi phân bố của chúng. “Khoảng một nửa số loài thực vật ở thảo nguyên Cerrado sẽ bị suy giảm phạm vi sinh sống do biến đổi khí hậu vào năm 2040. Và hơn hai phần ba (68-73%) cảnh quan ở thảo nguyên Cerrado sẽ bị mất đi số lượng loài thực sự. Hầu như toàn bộ khu vực thảo nguyên Cerrado sẽ trải qua một số mức độ thay thế loài do biến đổi khí hậu và điều này sẽ diễn ra mạnh mẽ nhất ở các vùng cao nguyên. Trong khi đó, các vùng đồng bằng sẽ có ít sự đa dạng thực vật hơn do một số loài không thể chịu đựng được các điều kiện môi trường mới” Silva nói.

Các nhà nghiên cứu cho biết dự báo của họ tương đối "lạc quan" vì họ chỉ xem xét vấn đề biến đổi khí hậu. Một mối đe dọa nữa là sự tàn phá trực tiếp thảo nguyên Cerrado - khoảng một nửa diện tích của thảo nguyên đã bị phát quang để trồng trọt hoặc chăn thả gia súc.

Silva cho biết: “Sự mất mát phạm vi được nêu bật trong nghiên cứu của chúng tôi sẽ trầm trọng hơn do sự mất mát và phân mảnh môi trường sống này, khiến các loài khó di chuyển đến các khu vực mới hơn. Điều quan trọng cần lưu ý là nghiên cứu của chúng tôi không kiểm tra sự tương tác giữa các loài - hệ sinh thái phức tạp này cũng có thể đóng một vai trò quan trọng. Ở giai đoạn này, chúng tôi muốn làm nổi bật tác động có thể xảy ra của các mô hình quy mô lớn. Các khu vực cao nguyên Cerrado đạt độ cao 700 - 1.200 m so với mực nước biển và chúng có các điều kiện khác với vùng đồng bằng, vì vậy rất cần thiết phải có các hành động bảo tồn riêng biệt".

Nghiên cứu được tài trợ bởi Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF), cựu sinh viên trường đại học Exeter, Hội đồng nghiên cứu môi trường tự nhiên (NERC) và các cơ quan tài trợ nghiên cứu FAPESP và CNPq của Brazil.

Nguồn: https://www.sciencedaily.com