Sâm Ngọc Linh (
Panax vietnamensis Ha
et Grushv.) là một loại cây dược liệu đặc hữu, quý hiếm, có giá trị kinh tế cao được trồng và khai thác chủ yếu ở hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum. Loại sâm này chứa nhiều dược chất quý, như ginsenosides (saponin) và ocotillol (Majonoside R2 hay MR2), có tác dụng giúp tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa ung thư. Hiện nay, nhu cầu sử dụng Sâm Ngọc Linh rất lớn cả trong y học cổ truyền, y học hiện đại cũng như trong chế biến thực phẩm và đồ uống. Nhu cầu về nguồn giống sâm Ngọc Linh phục vụ cho sản xuất hiện đang rất cao.
Mặc dù, việc nhân giống
in vitro sâm Ngọc Linh đã được thực hiện thành công trong những năm gần đây, tuy nhiên khả năng sinh trưởng của cây sâm trong điều kiện nuôi cấy
in vitro vẫn còn khá hạn chế. Để khắc phục tình trạng này, chúng tôi đã nghiên cứu xây dựng quy trình nhân giống cây sâm Ngọc Linh với một số cải tiến về điều kiện nuôi cấy
in vitro. Theo đó, cây sâm
ex vitro một năm tuổi được sử dụng làm vật liệu ban đầu cho nuôi cấy. Quá trình nuôi cấy được thực hiện thông qua các giai đoạn, bao gồm khử trùng mẫu cấy, cảm ứng tạo mô sẹo, tạo phôi, tăng trưởng phôi tạo chồi và rễ. Các yếu tố liên quan đến môi trường nuôi cấy, cường độ ánh sáng, thời gian chiếu sáng và nhiệt độ ngày/đêm được khảo sát và tối ưu hóa cho sự sinh trưởng của cây
in vitro.
Hình 1. Quy trình nhân giống in vitro sâm Ngọc Linh trong điều kiện nuôi cấy cải tiến
Kết quả nghiên cứu cho thấy môi trường MS bổ sung NAA kết hợp với BA và 2,4 -D thích hợp cho sự tạo mô sẹo. Mô sẹo tái sinh phôi trên môi trường SH có bổ sung NAA kết hợp với BA. Phôi nẩy chồi trên môi trường MS bổ sung TDZ. Chồi tạo rễ trên môi trường MS bổ sung NAA. Cây
in vitro nuôi cây ở điều kiện cải tiến (môi trường, nhiệt độ và ánh sáng) có sự thay đổi vượt trội, như cây to khoẻ, có nhiều lá và rễ so với cây sâm được nuôi cấy ở điều kiện bình thường.
Hiện tại, với quy trình nhân giống
in vitro cây sâm Ngọc Linh cải tiến hiện có, Phòng Công nghệ Sinh học Thực vật - Trung tâm Công nghệ Sinh học TP. Hồ Chí Minh sẵn sàng nhận dịch vụ cung cấp cây giống cho các cá nhân và đơn vị có nhu cầu.