Trung tâm công nghệ sinh học Thành Phố Hồ Chí Minh

Trong xu thế phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững và giảm thiểu sử dụng kháng sinh, Nhóm nghiên cứu thuộc Phòng Công nghệ sinh học Thủy sản – Trung tâm Công nghệ Sinh học TP. Hồ Chí Minh đã thực hiện nghiên cứu đánh giá hiệu quả của cao chiết từ lá bàng (Terminalia catappa) và lá sen (Nelumbo nucifera) trong việc giảm stress oxy hóa và tăng cường sức đề kháng cho cá cảnh, với những kết quả đầy triển vọng.

Nghiên cứu tập trung trên ba loài cá cảnh phổ biến gồm cá ngựa vằn (Danio rerio), cá cầu vồng (Melanotaeniidae) và cá cánh buồm (Gymnocorymbus ternetzi). Trong đó, các loại thảo dược sẽ được chiết xuất bằng ethanol 70%, sau đó xác định nồng độ an toàn của thảo dược. Sau khi chọn được nồng độ an toàn và tỷ lệ phối trộn phù hợp sẽ tiến hành khảo sát hiệu quả kháng stress và kháng vi khuẩn Edwardsiella ictaluri – một tác nhân gây bệnh nguy hiểm thường gặp ở các loài cá nói chung và cá cảnh nói riêng.
 
Kết quả cho thấy, nồng độ an toàn của cao chiết lá bàng (LB) là 100 µg/mL và lá sen (LS) là 75 µg/mL. Đặc biệt, hỗn hợp phối trộn theo tỷ lệ 75% lá bàng : 25% lá sen (75 LB : 25 LS) đạt tỷ lệ sống cao nhất, với trên 80% cá sống sót khi thử nghệm với stress oxy hóa và trên 40% cá sống sót sau cảm nhiễm với vi khuẩn E. ictaluri. Hàm lượng phenolic và flavonoid trong hỗn hợp cũng được ghi nhận ở mức cao, lần lượt đạt 458,34 ± 25,34 mg GAE/g và 332,41 ± 19,21 mg QE/g.
 
Việc phối trộn cao chiết từ lá bàng và lá sen không chỉ mang lại hiệu quả sinh học vượt trội mà còn gợi mở hướng đi tiềm năng trong việc phát triển các chế phẩm tự nhiên thay thế kháng sinh. Thảo dược Việt Nam, với hàm lượng hoạt chất sinh học phong phú như tannin, flavonoid và phenolic, có khả năng chống oxy hóa, kháng khuẩn và tăng cường miễn dịch, được đánh giá là nguồn tài nguyên quý báu để ứng dụng trong ngành thủy sản cá cảnh.

Ngoài ra, nghiên cứu còn cho thấy, việc sử dụng hỗn hợp thảo dược giúp giảm thiểu rủi ro về độc tính so với khi dùng riêng lẻ từng loại cao chiết, nhờ hiệu ứng hiệp đồng giữa các thành phần hoạt tính sinh học. Điều này mở ra cơ hội tối ưu hóa chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả sử dụng và bảo vệ môi trường nước trong nuôi trồng thủy sản. Từ những nhận định và các kết quả thu nhận được, nhóm nghiên cứu cũng đã bước đầu tạo nên dạng chế phẩm thảo dược đầu tiên mang tên Bio Aqua Herb (BAH) – hỗ trợ chống khuẩn, giảm stress, và tăng cường khả năng sống cho cá cảnh. Sản phẩm ở dạng lỏng, và được sử dụng bằng cách ngâm trực tiếp cho cá. Tùy vào mục đích sử dụng mà có thể ngâm (tắm) cá trong 12 tiếng hay sử dụng với liều thấp hơn để ngâm cá trong 2-3 ngày và thay nước cho bể cá như bình thường.

Sản phẩm hiện đang được thử nghiệm tại Trung tâm Công nghệ sinh học và gửi đến các trang trại nuôi cá cảnh để thử nghiệm. Với ưu điểm nổi bật của BAH là 100% thành phần tự nhiên, không gây kháng thuốc, thân thiện với môi trường, chi phí thấp nhưng hiệu quả cao sẽ góp phần quan trọng vào định hướng phát triển các sản phẩm thay thế kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản cảnh và xây dựng mô hình nuôi trồng thủy sản an toàn, bền vững tại TP. Hồ Chí Minh và cả nước.
 
 (Nguồn: Thị Hoa Rôl và cộng sự, Trung tâm Công nghệ Sinh học TP.HCM)